Realiteti

A keni pasur ndonjëherë ndonjë prej këtyre mendimeve?

  • Përkthyesit janë ata njerëzit që sheh në televizor, që u pëshpëritin në vesh Presidentëve dhe biznesmenëve të mëdhenj.
  • Përkthimi nuk është profesion i mirëfilltë, të gjithë mund ta bëjnë.
  • Nëse flet dy ose më shumë gjuhë, atëherë mund të përkthesh.
  • Nuk na duhen më përkthyesit pasi kemi Google Translate dhe aplikacione të tjera që mund ta bëjnë këtë punë.
  • Të gjithë përkthyesit përkthejnë nga gjuha mëmë dhe drejt saj – me fjalë të tjera, përkthejnë në të dyja drejtimet.
  • Përkthyesit flasin shumë gjuhë.
  • Përkthyesit mund të përkthejnë pothuajse çdo gjë në gjuhët e tyre.
  • Përkthyesit përkthejnë vetëm libra, apo jo?
  • Çdo përkthim quhet i pranueshëm, për sa kohë që thjesht kuptohet.

Nëse keni pasur ndonjë mendim të tillë, ose të gjitha, nuk jeni të vetmit. Përkthimi është një profesion magjepsës që daton mijëra vjet më parë, por shpesh keqkuptohet. Lexoni më poshtë për një vështrim ekskluziv në prapaskenë dhe për të qenë nga të parët që rrëzojnë mitet mbi këtë profesion!

Mendja e përkthyesit 

Nëse hyni në mendjen e një përkthyesi dhe hidhni një sy, do të vëreni gjithmonë disa gjëra, pavarësisht moshës, kombësisë ose kulturës.

Së pari, jemi njerëz që i duam gjuhët dhe kemi zotëruar të paktën një gjuhë të huaj – në disa raste shumë më shumë. Në të njëjtën kohë e duam të shkruarit e komunikimin dhe jemi krenarë të themi se jemi mjeshtër të fjalës; njerëz që krijojmë dokumente dhe skeda të dhënash, përmbajtje si dhe kopje, mesazhe dhe më shumë, duke i përdorur fjalët si vegla. 

Ndryshe nga interpretët, që punojnë me fjalën e thënë, heshtja jonë thyhet vetëm nga zhurma e tastierës dhe nga vërshimi i mendimeve. 

Decorative design

Duke qenë të ekspozuar ndaj të paktën dy kulturave, jemi gjithashtu mendjehapur, të vetëdijshëm që gjithmonë ka një pikëpamje tjetër nga e cila mund t’i shohësh gjërat. 

Mund të na shikoni si gjahtarë informacioni. Jemi pafundësisht kureshtarë, lexues të zjarrtë, të dashuruar me kërkimet e teksteve tona si dhe me mësimin gjatë punës. Jemi fiks ata persona që do t’i donit në grup nëse konkurroni në një kuic televiziv. Shpesh jemi gjithashtu specialistë në disa fusha. 

Jemi edhe perfeksionistë, u kushtojmë vëmendje detajeve. Nga ana profesionale, është një dhuratë e vërtetë, por ndonjëherë nuk mund ta “fikim” në jetën e përditshme. 

Gjë që mund ta keni vënë re nëse keni kontrolluar menynë e një restoranti ose keni parë një film të titruar bashkë me një përkthyes dhe keni parë se si fiksohemi me çdo gabim. Për mendimin tonë është një tipar i adhurueshëm. Nga ana tjetër, ndoshta ju nuk e adhuroni aq shumë, por është pjesë e “paketës”! 

Përtej fjalëve

Pra, çfarë bëjmë kur fillojmë punën?

Së pari, pak kontekst (përkthyesit gjithmonë do t'ju tregojnë se gjithçka ka të bëjë me kontekstin!)

Njerëzit në të gjithë botën komunikojnë për të gjitha llojet e arsyeve: për shitje, reklama, edukim, informacion, rrëfim, për të ndarë një histori dhe për të frymëzuar.

Nëse mesazhi i tyre qëndron brenda gjuhës ose kulturës së tyre, arritja e tij është e kufizuar. Kur ata sjellin një përkthyes, ai mesazh mund të shembë mure, të kapërcejë dallimet dhe të ndërtojë ura.

Detyra jonë është të krijojmë lidhje midis shkrimtarëve dhe lexuesve.

Këtu vjen aftësia, pra nuk ka të bëjë “thjesht” me të qenët i mirë në gjuhë.

Ne duhet t’u japim jetë teksteve në një gjuhë të re.

Në çdo ditë të caktuar, përkthyesit anembanë botës mund të jenë duke u marrë, ndër të tjera, me një njoftim për shtyp për një OJQ, kontrollet e një aplikacioni të ri dhe interesant, një patentë për një makinë kohe, historinë e vajzave të Harry Potter, titrat e një episodi të Game of Thrones në gjuhën mongole, një katalog të pjesëve të këmbimit të lavastoviljes suaj, një broshurë për një vendpushim turistik në hënë, një intervistë me Angelina Jolie për një festival filmi, materiale jetike për krijimin e maskave për të luftuar pandemitë, ose me kontratën e një futbollisti ndërkombëtar që transferohet në një vend të ri.

Shkurtimisht, tekstet me të cilat punojmë përfshijnë të gjithë spektrin e ekzistencës njerëzore...

Por për të bërë punën, nuk duhet që thjesht të shkruajmë fjalët e tyre në gjuhën tonë. Kjo mund të mjaftojë për lista të thjeshta vendesh ose objektesh, por çdo tekst më kompleks se kaq është një organizëm i gjallë. Ai duhet të shndërrohet me kujdes në diçka që do të komunikojë natyrshëm me lexuesit e tij. Duhet kapërcyer përtej fjalëve për të menduar fjali, paragrafë dhe ide të tëra, duke përfshirë, kur është e nevojshme, tituj të rinj, organizime të reja dhe formulime të reja.

Kjo mund të nënkuptojë zbërthimin, hulumtimin, rindërtimin, rishkrimin dhe përshtatjen me kulturën tonë.

Me fjalë të tjera, ka të bëjë me krijimin e një teksti që duket sikur është shkruar jo vetëm nga dikush që flet gjuhën tonë, por edhe për njerëzit që lexojnë në atë gjuhë.

Vetëm atëherë lexuesit do të jenë në gjendje të lidhen me të dhe mesazhi të përcillet.

Si përkthyes, misioni ynë është të ushtrojmë zanatin tonë, dhe pastaj të zhdukemi nga skena pa lënë gjurmë, sikur të mos kemi qenë kurrë atje.

Biseda teknologjie

Sigurisht, si çdo industri në shekullin XXI, përkthimi ndikohet në shumë mënyra nga teknologjia në zhvillim. Ndonëse mbahen mend me nostalgji, ditët kur merrnim dokumentet me postë dhe përkthimin e shtypnim vetë, dhe më pas i jepnim punës dorën e fundit me korrektor, i përkasin së shkuarës.

Përkthyesit e sotëm janë “mjeshtër” të teknologjisë dhe dinë t’i shfrytëzojnë kompjuterët në mënyrë që të përfundojnë punën e tyre shpejt, saktë dhe në mënyrë efektive.

Ne i shkëmbejmë tekstet me anë të postës elektronike, dhe interneti është absolutisht thelbësor në punën tonë kërkimore.

 

Decorative design

Për më shumë se njëzet vjet, përkthyesit kanë përdorur rëndom programe përkthimi të asistuar nga kompjuteri (CAT) për të ndarë dhe organizuar tekstet, dhe për t’i ruajtur fjalët e përkthyera në memorien e kompjuterit, duke filluar nga fjalë individuale deri tek fjalitë e plota.

Të gjithë ju do të keni dëgjuar për Google Translate (GT), dhe me gjasë jeni njohur me faktin se mund të bëjë gafa dhe gjithsesi të përfaqësojë një lloj mrekullie në të njëjtën kohë. Për një gjyshe shqiptare, që do të flasë me mbesën e saj gjermane, GT-ja është shumë e dobishme për të marrë thelbin e mesazhit. Edhe për përkthyesit, përkthimi automatik (MT) mund të ndihmojë në zvogëlimin e ngarkesës së punës, duke “përtypur” tekste dhe duke i nxjerrë ato në një formë apo në një tjetër (cilësia varion nga gjuha). Shpesh aty fillon puna e përkthyesit njerëzor: injektimi i rrjedhshmërisë dhe stilit në një përkthim automatik, (i njohur në fushën tonë si "post-redaktim" ose "post-editim").

Kjo sinergji e re midis njerëzve dhe kompjuterëve do të thotë që më shumë përmbajtje po përkthehet më shpejt se kurrë më parë.

Megjithatë, ka shumë përkthyes që kurrë nuk përdorin përkthimet automatike, duke pretenduar se ato krijojnë më shumë probleme sesa zgjidhje. Gjithçka varet nga teksti, tema, kombinimi i gjuhëve dhe softueri i përdorur. Për përkthimin krijues, ose marketingun, apo letërsinë, përkthimi automatik është praktikisht i padobishëm.

Përveç kësaj, ne mund të përdorim softuerë për të organizuar titra, për të kthyer përkthimet tona nga tekst në zë (sintezë vokale), për të kontrolluar gramatikën dhe drejtshkrimin, për të faqosur dokumente për botime të asistuara nga kompjuteri (desktop publishing), për të menaxhuar bazën e të dhënave të klientëve tanë dhe shitjet, për të ndjekur rrjedhat e punës dhe për t'u marrë me faturimin.

Me fjalë të tjera, ne e shohim teknologjinë si një mik, jo si një armik. Ajo rrit produktivitetin dhe për rrjedhojë të ardhurat, por tani roli i saj është përcaktuar qartë. Me fjalë të tjera, ne nuk qëndrojmë zgjuar natën nga frika se mos një ditë do të na zënë vendin robotët...

Gjithçka brenda një dite pune

Pyetni cilindo përkthyes se çfarë i duhet për të bërë punën, dhe do t’ju thotë: një kompjuter që përmban të gjitha teknologjitë e përmendura më lart. Mbase edhe disa libra, si njëherë e një kohë. Shumë kafe apo çaj. Dhe për ta kompletuar, disa do të shtojnë dhe një mace ose qen.

Është një profesion vetmitar. Por kjo përshtatet mirë me shumë prej nesh. Ne mund të variojmë nga introvertë në ekstrovertë, apo çfarëdo përcaktimi në mes, por pasioni ynë i vërtetë është për fjalët dhe si mund t’i nxisim ato të evoluojnë.

Shumica e përkthyesve në gjuhët më të njohura (anglisht, spanjisht, frëngjisht, gjermanisht, japonisht etj.) punojnë vetëm drejt gjuhës mëmë, pasi mund të kenë njohuri të shkëlqyera të gjuhës së huaj, por rrallëherë të përsosura. Megjithatë, në gjuhët e vogla, si gjuha shqipe, hungareze, vietnameze, hausa (Nigeri), tagalog (Filipine), keçua (Peru) e mijëra të tjera, ne punojmë në të dyja drejtimet.

Ne mund të punojmë me agjenci përkthimi, ose drejtpërdrejt me klientët. Sidoqoftë, puna jonë fillon me një tekst, që mund të jetë në çfarëdo forme a përmase, duke filluar nga parullat me 3 fjalë deri te hulumtimet me 100 000 fjalë.  

Decorative design

Por sigurisht, çdo tekst duhet të jetë nga një fushë me të cilën ne ndihemi të sigurt për ta marrë përsipër. Janë të paktë përkthyesit mjekësorë të cilët marrin përsipër një tekst ligjor, ose anasjelltas. Ka përkthyes teknikë, shkencorë, krijues, artistikë, letrarë dhe akademikë, për të përmendur vetëm disa kategori. Secili prej nesh anon nga fusha të caktuara të specializimit.

Ne marrim tekstin, e shqyrtojmë dhe bëjmë kërkimet tona, dhe më pas fillojmë punën që bëjmë me pasion: shprehjen e ideve në një gjuhë (ndonjëherë me shenja) që është gjithnjë e qartë dhe e natyrshme.

Më pas, ne punojmë me tekstin: e kontrollojmë, e rishikojmë, e kontrollojmë përsëri, duke u bërë pyetje klientëve tanë dhe i japim produktit të përfunduar një lustër të fundit. Është një punë që kërkon përpikëri, por çfarë del nga duart tona duhet të jetë e përkryer. Kjo vlen të paktën për profesionistët që respektojnë veten, megjithëse prania e përkthimeve të dobëta në të gjithë botën sugjeron që jo të gjithë ecin me këto parime!

Në të njëjtën kohë, si profesionistë të lirë dhe pronarë biznesesh të vogla, ne duhet të jemi të përgatitur për çdo gjë. Një larmi tekstesh mund të vijë në çdo kohë, dhe nganjëherë në turra, nga klientët tanë, secili me afate të ndryshme, dhe nganjëherë edhe nga zona kohore të ndryshme.

Ne mund të punojmë me shpejtësi të ndryshme - por secili prej nesh duhet të dijë se sa mund të bëjë gjatë një ore, ose një dite.

Ne jemi zhonglerë ekspertë, në shumë kuptime të fjalës.

Dhe nuk ka ditë që t’i ngjajë tjetrës.

Vendi, vendi, vendi

Një nga gjërat e mrekullueshme e të qenit përkthyes në shekullin XXI është fakti se mund të punojmë ku të duam.

Për shumë prej nesh, kjo nënkupton një zyrë në shtëpi, por me rregulla të rrepta se kush mund të hyjë brenda dhe kur! Pavarësisht nëse është cepi i një dhome apo një hapësirë e dedikuar, ai është vendi ku ne mbajmë kompjuterët, printerët dhe librat e referencave.

Në një punë që kërkon përqendrim intensiv, kjo hapësirë është thelbësore.

Të tjerë mund të preferojnë të marrin me qira një zyrë në mënyrë që të bëjnë dallimin midis punës dhe shtëpisë, ose zgjedhin t’i bashkohen një hapësire të përbashkët pune për kontaktin me të tjerët dhe mundësitë e krijimit të një rrjeti.

Cilido qoftë organizimi ynë, teknologjia sot bën që ne gjithashtu të mund të zgjedhim të punojmë në një kafene ose në një park. Pastaj, ka dhe nga ata që janë nomadë digjitalë, që lëvizin nga shteti në shtet, duke ruajtur gjithnjë kontaktet me klientët e tyre.

Është një ndjesi lirie që gjendet në zemër të kësaj pune.

E vetmja gjë që ju nevojitet është kompjuteri, lidhja në internet dhe fuqia e mendjes suaj.

Decorative design

Përpjekje njerëzore

Pra, për kë punojmë ne? Pothuajse çdokush është “klient potencial”, duke filluar që nga qeveritë, OJQ-të ndërkombëtare, kompanitë, akademikët, muzetë, studiuesit, departamentet e marketingut, laboratorët dhe kompanitë e lojërave, e deri tek individët që kërkojnë të përkthejnë një certifikatë emigracioni ose tekstin e një kënge që kanë shkruar.

Ata kanë një produkt ose shërbim për të shitur, një mesazh për të komunikuar, ose një procedurë për të përmbushur, dhe u duhet në një gjuhë të huaj.

Për më tepër, ata e kuptojnë që nëse kjo bëhet nga një profesionist, do t’i shtohet një farë autoriteti, shkëlqimi, force dhe, mbi të gjitha, cilësie (larg nga versionet mekanike të ofruara nga Google Translate, ose ndonjë program tjetër përkthimi automatik).

Ata na gjejnë përmes kërkimeve online, në platformat ose në faqet tona të internetit, përmes mediave sociale, me të dëgjuar ose përmes rekomandimeve personale.

Miliona klientë në të gjithë botën. Miliarda fjalë.

Njerëz, që flasin me njerëz, me fjalë të përkthyera po nga njerëzit.

Raison d'être

Si për ta përmbyllur këtë “udhëtim” të vogël, një pyetje e thjeshtë: Pse e bëjmë atë që bëjmë?

Për këtë ka po aq përgjigje sa edhe përkthyes.

Disa e shohin përkthimin si një mision për të ndërtuar ura, një shans për të ndryshuar botën fjali pas fjalie.

Të tjerë si një pasion për të cilin janë të lumtur të paguhen.

Ka edhe të tjerë që e shikojnë thjesht si një punë për të paguar faturat.

Por, pothuajse të gjithë janë të kënaqur që mund të sigurojnë jetesën duke përdorur talentin për gjuhët dhe dhuntinë e fjalëve, duke bërë një punë që është burim i pafundmë dhe i larmishëm magjepsjeje dhe mësimi.

Tani mund t’u riktheheni ideve që mund të keni pasur rreth përkthyesve në fillim të këtij botimi. Nëse tashmë ndiheni më të ndriçuar, puna jonë është mbyllur me sukses!